Πριν αρκετά χρόνια στον χώρο της εργασίας κυριαρχούσε το μοντέλο “αφεντικό”. Και ακόμη συνεχίζει να κυριαρχεί σε αρκετούς κλάδους. Αφεντικό είναι ουσιαστικά το άτομο που ηγείται ιεραρχικά, βάση της θέσης που κατέχει. Είναι ο προϊστάμενος που κατέχει εξουσία και απαιτεί σεβασμό. Ο ‘’’όρος αφεντικό’’ συγκριτικά με τον ‘’ηγέτη’’ διαφέρει κατά πολύ.
Αφεντικό είναι το άτομο που επισημαίνει το ‘’Εγώ διατάζω εδώ μέσα’’ και η ομάδα ακολουθεί τυφλά τις οδηγίες του. Σε αντίθεση με τον ηγέτη που υποστηρίζει ‘’Πως μπορώ να είμαι χρήσιμος εδώ;’’ καθοδηγώντας την ομάδα.
Το αφεντικό διαχειρίζεται τις συγκρούσεις και τα προβλήματα που προκύπτουν μέσω του φόβου, ή και του εκφοβισμού. Ο ηγέτης λύνει όποια θέματα προκύψουν τροφοδοτώντας τον αποτελεσματικό διάλογο με την ομάδα. Οι συνάδελφοι δεν είναι υποδεέστεροι υπάλληλοι αλλά ισότιμοι συνεργάτες με στόχο την επίτευξη του στόχου ομάδας.
Το αφεντικό προσπαθεί να κυριαρχήσει με φωνές ή να κερδίσει σεβασμό προκαλώντας φόβο στους άλλους, ενώ ο ηγέτης καθοδηγεί με αγάπη και παραδειγματισμό. Το αφεντικό εστιάζει στο αποτέλεσμα και την παραγωγή, ενώ ο ηγέτης επικεντρώνεται στις διαδικασίες και τους ανθρώπους.
Το αφεντικό πολλές φορές χρησιμοποιεί τον έλεγχο για να ασκήσει εξουσία και να δώσει εντολές, παρόλο που ο ηγέτης δίνει οδηγίες, δημιουργώντας ένα κλίμα συνεργασίας και εμπιστοσύνης. Ένα αφεντικό ενδιαφέρεται για την διαχείριση υποθέσεων και την ροή εργασιών, ωστόσο, ένας ηγέτης πέρα από την διοίκηση εργασιών, νοιάζεται πραγματικά για την ανάπτυξη και ευημερία των εργαζομένων.
Ένα αφεντικό προκαλεί φόβο, ένας ηγέτης εμπνέει εμπιστοσύνη. Ένα αφεντικό κατηγορεί τους άλλους, ένας ηγέτης καλύπτει τα λάθη των συναδέλφων. Ένα αφεντικό ξέρει όλες τις απαντήσεις, ένας ηγέτης κάνει ερωτήσεις να μάθει. Ένα αφεντικό κάνει τη δουλειά αγγαρεία, ένας ηγέτης την αγαπάει. Ένα αφεντικό θέλει να πάρει τα εύσημα για τον εαυτό του, ο ηγέτης θέλει να πάρει τα εύσημα η ομάδα.” Anthony Robbins, συγγραφέας
Τι αντίκτυπο έχει ένα τοξικό αφεντικό vs ενός καλού ηγέτη στους εργαζόμενους του;
Σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, σε έρευνα 3.122 υπαλλήλων που διεξήχθη στην Σουηδία το 2020, διαπίστωσε πως όσοι εργάζονταν για τοξικά αφεντικά είχαν 60% περισσότερες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή ή άλλη καρδιακή πάθηση.
Κάτι που επιβεβαιώνεται από μια άλλη πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Environmental Research and Public Health, δείχνοντας πως τα επιζήμια εργασιακά περιβάλλοντα μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην πρόκληση καρδιαγγειακής νόσου, υψηλής αρτηριακής πίεσης, και διαβήτη.
Άλλες μελέτες διαπιστώνουν πως η συνεργασία με ένα ‘’τοξικό αφεντικό’’ κάνει τα άτομα πιο επιρρεπή στο χρόνιο στρες, την κατάθλιψη, και με μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Επιπλέον, η κακή συμπεριφορά από το αφεντικό, η οποία εκδηλώνεται πολλές φορές με αγενή και υποτιμητικά σχόλια, εκφοβισμό, και προσβολές, φαίνεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην μείωση της θετικής αυτό-εικόνας του ατόμου, της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης του.
Τέλος, όπως ήταν αναμενόμενο, επηρεάζεται σημαντικά και η παραγωγικότητα του εργαζομένου, και μεταγενέστερα, παρατηρείται και χαμηλότερη ποιότητα προϊόντος ή της υπηρεσίας που παράγεται, με μείωση του κέρδους.
Η απόδοση, το, κίνητρο, το πάθος, και ο βαθμός ικανοποίησης αρχίζουν να μειώνονται αισθητά. Αντιθέτως, οι αναρρωτικές άδειες και οι παραιτήσεις αρχίζουν να αυξάνονται. Συμπερασματικά, βλέπουμε λοιπόν ότι ένα κακό αφεντικό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ψυχολογική υγεία και ευεξία του ανθρώπινου δυναμικού μιας εταιρείας.
Τα τελευταία χρόνια πολλοί άνθρωποι των επιχειρήσεων έχουν καταλάβει την αξία του να διοικεί κάποιος με ‘’ενσυναίσθηση’’. Έρευνες έχουν δείξει ότι ομάδες που διοικούνται από ηγέτες (Leaders) παρουσιάζουν υψηλότερες αποδόσεις στην εργασία, μικρά ποσοστά παραιτήσεων, απολαμβάνουν καλύτερες σχέσεις με τους συναδέλφους, και νιώθουν γενικά πιο ικανοποιημένοι και χαρούμενοι από την ζωή.
Σύμφωνα με το Journal Research of Social Science, Economics, and Management που δημοσιεύθηκε το 2023, φαίνεται πως η Θετική ηγεσία επηρεάζει τα επίπεδα κινήτρου, ανταμοιβής, και εργασιακής απόδοσης του εργαζομένου.
Ο εργαζόμενος όταν νιώθει ότι ‘’το αφεντικό του τον εκτιμάει’’ φαίνεται να εργάζεται πιο ορθά. Διαπιστώνεται έτσι, πως εμπλέκεται περισσότερο στα εργασιακά καθήκοντα, δείχνει αφοσίωση, και δέσμευση, ενώ δεν έχει επιθυμία για παραίτηση.
Ολοκληρώνει τους εργασιακούς στόχους με επιτυχία, δίνει το θετικό παράδειγμα στους γύρω του. Και το εργατικό δυναμικό βιώνει ευημερία.
